Kun je je een wereld voorstellen zonder uien? Deze uien – leden van een familie die ook knoflook en bieslook omvat – zijn onmisbaar en voegen een basislijn van zoete en aardse smaak toe aan veel gekookte gerechten en dragen bij aan een kruidig accent wanneer ze rauw worden geserveerd. Maar wat zijn de 9 verschillende soorten ui in Nederland?
Er zijn genoeg soorten beschikbaar in de supermarkt, bekende en minder bekende variëteiten. Hierdoor kan het moeilijk zijn om te weten welke soort ui je moet kiezen voor jouw gerecht.
De prei hoort ook bij de uiensoorten, maar wordt in de keuken anders klaargemaakt en gebruikt voor andere gerechten. Vandaar dat de prei niet in deze lijst is opgenomen.
Uien karameliseren en aan fruiten is een vak apart. Je lees er alles over in onze blog ‘Hoe Uien Karameliseren?‘ en je weet alles over het bakken van ui. Alles over het bewaren van uien lees je in onze blog ‘Hoe Uien Bewaren?‘.
Deze 9 soorten die in Nederland gangbaar zijn, worden hieronder individueel besproken.
1. De Gele Ui
Gele uien zijn ongetwijfeld favoriet in Nederland. Hun diepe maar niet al te sterke smaak maakt ze eindeloos veelzijdig in koken.
Hoe ziet de gele ui eruit? Variërend in grootte van golfbal tot softbal, met lichtgeel vlees en gouden, papierachtige huid.
Hoe smaakt de gele ui? Wanneer ze niet lang in de opslag hebben gelegen, smaken ze zoeter. De smaakt wordt pittiger als ze langer in de opslag liggen, dit is aan het einde van de winter.
Waar op letten bij het kopen en hoe te bewaren? Gele uien zijn het hele jaar door verkrijgbaar. Zoek naar stevige, onbeschadigde uien die zwaar zijn voor hun grootte. Als je van plan bent om de uien lang te bewaren, sla ze dan op bij een lage kamertemperatuur op een donkere plaats. Zorg ervoor dat de uien goed kunnen ventileren, dus niet in een plastic zak bewaren. Gesneden of geschilde uien kunnen worden bewaard in een afgesloten bakje in de koelkast. Ze zijn dan slechte een paar dagen houdbaar.
Hoe gele uien te gebruiken? Eigenlijk moet de vraag zijn, hoe ze niet te gebruiken? Gele uien kunnen lang gekookt worden en hierdoor goed toepasbaar in de soep of stoofschotels. In een koekenpan kunnen ze ook goed gekarameliseerd worden. Verder is de gele ui haast overal in te gebruiken, van koken tot bakken en in de salade.
2. De Rode Ui
Hoewel ze scherp en kruidig kunnen zijn, zijn rode uien heerlijk om rauw te eten, Ze zijn knapperig en kleurrijk toevoeging aan een maaltijd. Rode uien zijn altijd verkrijgbaar, net als de gele ui.
Hoe ziet de rode ui eruit? De grootte varieert van een golfbal tot softbal, de schil is rood en heeft een papierachtige structuur.
Hoe smaakt de rode ui? Sterk en kruidig wanneer rauw gegeten; nog steeds sterk, maar zoeter, wanneer gekookt.
Waar op letten bij het kopen en hoe te bewaren? Rode uien zijn altijd verkrijgbaar, wanneer ze niet te lang in opslag zijn geweest, smaken ze zoeter. Wanneer ze langer in opslag liggen, gedurende de wintermaanden neemt de scherpte toe. Zoek naar stevige, onbeschadigde uien die zwaar zijn voor hun grootte. De rode uien moeten op een donkere, koele, droge plaats worden bewaard; zie advies voor gele uien.
Hoe rode uien te gebruiken? Doe rode uien op je pizza en probeer ze in een gehakte salade met cherrytomaat en paprika. Rode uien zijn ook perfect om te grillen en daarna toe te voegen aan je gerecht zoals een soep.
3. De Witte Ui
Veel mensen kennen het verschil niet tussen witte en gele uien. De witte uien zijn ietwat zoeter en frisser van smaak, maar zijn niet zo goed te bewaren als gele uien.
Hoe zien witte uien eruit? Variërend in grootte van honkbal tot softbal, met wit vlees en helderwitte, papierachtige huid.
Hoe smaakt de witte ui? Milder van smaak dan gele uien, witte uien kunnen rauw worden gegeten.
Waar op letten bij het kopen en hoe te bewaren? Witte uien smaken hetzelfde gedurende het hele jaar. Opslag heeft geen invloed op de smaak. Zoek naar stevige, onbeschadigde uien die zwaar zijn voor hun grootte. De uien moeten op een donkere, koele, droge plaats worden bewaard.
Hoe witte uien te gebruiken? Vanwege hun frisse textuur en milde smaak, zijn witte uien lekker in rauw gesneden salades, dun gesneden op je favoriete sandwich of lekker op een pizza.
4. De Zoete Ui
Ook de zoete ui komt voor in de lijst 8 verschillende soorten ui. De zoete uien bevatten niet noodzakelijkerwijs meer suiker dan andere uien (hoewel sommigen dat doen). Er zijn namelijk verschillende soorten zoete uien beschikbaar. Een voordeel van de zoete ui is dat ze je niet aan het huilen maken.
Hoe ziet de zoete ui eruit? Er zijn verschillende soorten zoete uien. Van tol vormig tot een gewone uitziende ui. Zoete uien hebben een dunnere schil dan andere uien, zijn sappiger dan andere uien en je kunt ze niet zo lang bewaren.
Hoe smaakt de zoete ui? De rede waarom zoete uien zo zoet smaken, is dat ze minder zwavel bevatten en dus minder scherp zijn dan andere uien, waardoor je alle suiker die van nature voorkomen in de ui kunt proeven.
Waar op letten bij het kopen en hoe te bewaren? Stevige, middelgrote uien zonder kneuzingen smaken het beste. Om te bewaren, wikkel elke ui in een papieren handdoek en bewaar in de koelkast; ze blijven weken goed. Bewaar ze nooit in plastic, omdat ze door hun sappige aard vatbaar zijn voor rotten en schimmels.
Hoe zoete uien te gebruiken? Omdat zoete uien niet zo scherp zijn als andere uien, kunnen ze niet als vervanger worden gebruik voor bijvoorbeeld de gele en rode ui. Als u dit doet krijgt het gerecht niet de juiste smaak. Dit kan in sommige gerechten goed zijn, maar het kan ook leiden tot een aantal vlakke, saaie resultaten.
Gewoon koken zoals andere uien gaat prima. De milde smaak van zoete uien maakt ze perfect voor het gebruik van rauw in salades en sausen of gehakt als garnering.
Zoete uien zijn heerlijk als ze in uienringen worden gesneden of gewoon worden geroosterd.
5. De Sjalotten
Waar zou we zijn zonder sjalotten? Ze worden vaak gebruikt in de Franse keuken, waar ze toegepast worden in klassieke sauzen. Ze zijn ook onmisbaar in Aziatische gerechten; vaak knapperig gebakken of gemalen tot currypasta’s.
Hoe zien sjalotten eruit? Sjalotten zijn verkrijgbaar in een breed scala aan vormen en maten. Westerse sjalotten, het soort dat je het meest waarschijnlijk tegenkomt in een supermarkt, zijn klein, slank en lichter van kleur dan rode uien, met een roze-oranje papierachtige schil. Op een Aziatische markt kun je Aziatische sjalotten vinden, die erg klein en diep donkerpaars zijn.
Hoe smaken Sjalotten? Milder van smaak dan rode uien, maar sterker dan de gele ui, met een vleugje knoflook.
Waar op letten bij het kopen en hoe te bewaren? Zoek naar stevige, compacte sjalotten met een glanzende, ongeschonden huid. Droog bewaard en bewaard in een koele, donkere ruimte van de keuken, zoals een kast, kunnen sjalotten enkele weken tot een maand worden bewaard.
Hoe sjalotten te gebruiken? Dun gesneden en gebakken toegevoegd aan Thaise curry noedels. Fijngehakt in basisvinaigrettes voor extra ‘crunch’ en smaak. Je hebt sjalotten nodig om een heerlijke ovenschotel te maken. En sjalotten kunnen heel goed geroosterd worden.
6. De Lente Ui
Een van de meest veelzijdige uien die er zijn, lente-uitjes zijn lang en dun, meestal niet dikker dan een vinger. Zoet en mild met nauwelijks ‘bite’ kunnen ze rauw of gekookt worden gegeten.
Hoe ziet de lente-ui eruit? Helderwit aan de onderkant met holle, donkergroene stengels. De lente-uitjes worden meestal in bosjes verkocht.
Hoe smaakt de lente ui? Ze hebben een zachte uiensmaak, ze zijn knapperig en sappig tegelijk. De donkergroene stengels/bladeren hebben meer stevigheid. De lente-ui kan het beste worden gebruikt om accenten toe te voegen aan een gerecht, zoals je zou doen met verse bieslook of peterselie.
Waar op letten bij het kopen en hoe te bewaren? Het witte deel van de uien moet stevig en helder zijn, zonder vocht of slijmerigheid, en de stengels moeten stevig zijn. Vermijd bosjes die verwelkt zijn of gekleurde stengels hebben.
Bewaar verse lente-uitjes nooit in een plastic zak: hun hoge vochtgehalte zal snel leiden tot rot. Herbruikbare netzakken zijn een goed optie: ze laten luchtcirculatie toe, maar voorkomen dat de lente-uitjes uitdrogen. Als je lente-uitjes nog steeds wortels hebben, snijd ze dan iets bij, steek ze in een glazen pot die je hebt gevuld met een paar centimeter water en bewaar ze maximaal een week in de koelkast.
Hoe lente-ui te gebruiken? Samen met knoflook, en in mindere mate gember zijn lente-uitjes onmisbaar voor roerbakgerechten. Verse gehakte lente-uitjes geven smaak en textuur aan een gerecht. Niet te lang bakken of koken, want dan verliezen ze de textuur. Rauw zijn ze lekker in een salade.
7. De Bosui
De volgende in de rij van 9 verschillende soorten ui is de bosui. Hoewel de bosui qua uiterlijk en smaak op lente-uitjes lijkt, zijn het eigenlijk gewoon heel jonge uien – geel, rood en wit – die eerder uit de grond worden getrokken, wanneer ze nog dun zijn en mild van smaak.
Hoe zien de bosui eruit? Net als lente-uitjes – witte onderkant en donkergroene stengels – maar met een bol onderaan, in plaats van helemaal recht.
Hoe smaakt de bosui? Bosuitjes zijn mild van smaak, ze hebben net iets meer pit wanneer ze rauw worden gegeten. Als ze gekookt zijn, zijn ze zacht en zoet.
Waar op letten bij het kopen en hoe te bewaren? Het witte deel van de uien moet stevig en helder zijn, zonder vocht of slijmerigheid, en de stengels moeten stevig zijn. Vermijd bosjes die verwelkt zijn of gekleurde stengels hebben.
Voor het opslaan rol je de lente-uitjes in een licht vochtige keukenhanddoek, zet je ze vast met een rubberen band en bewaar je ze tot anderhalve week in de groentelade.
Hoe bosui te gebruiken? Gegrilde bosuitjes zijn mooi, zoet, zacht maar fris. De bosui kan net als de lente-ui verwerkt worden (zie bovenstaand). Ze zijn ook lekker wanneer bereidt op de barbecue. Olie de witte delen van de uien licht in, rooster ze op het houtskool tot ze zacht zijn en serveer met een lekker saus. Bosuitjes zijn ook heerlijk om op bijvoorbeeld een hotdog.
8. De Zilveruitjes
De laatste van de 9 verschillende soorten ui is de oer Hollandse zilveruitjes! De uitjes worden al meer dan 100 jaar in Nederland gekweekt en geëxporteerd. Zilveruitjes worden ingemaakt in een pot met azijn en/of suiker.
Hoe zien de zilveruitjes eruit? Zilveruitjes zijn niet groter dan 1-15 centimeter en zij danken de naam aan de kleur van de schil. Deze heeft door het toegevoegde azijn een zilverkleur.
Hoe smaken zilveruitjes? Ze smaken heerlijk fris en hebben een zoet/zuren smaak. Dit komt omdat de zilveruitjes in de pot zitten met toegevoegd azijn en/of suiker.
Hoe zilveruitjes te bewaren? De pot is ongeopend houdbaar tot de datum die op de pot staat aangegeven. Geopend nog en week houdbaar in de koelkast.
Hoe zilveruitjes te gebruiken? Zilveruitjes worden meestal toegepast als garnering van een salade of ander gerecht. Ook als losse snack zijn ze heerlijk.
9. Amsterdamse Uitjes
Ook de Amsterdamse ui mag niet ontbreken in deze lijst van uien. Deze uien komen echt uit Amsterdam. Ze groeien niet als Amsterdamse uitjes! Ze worden ingelegd en dan krijg je Amsterdamse uitjes.
Hoe zien de Amsterdamse uitjes eruit? Het zijn kleine uitjes en zijn geel van kleur. Deze gele kleur krijgen ze omdat ze ingelegd worden met saffraan. Daar saffraan heel duur is gebruik met vandaag de dag ook wel de kleurstof van kurkuma. De uitjes worden na de oogst ingelegd in het zuur samen met specerijen.
Hoe smaken Amsterdamse uitjes? De uitjes hebben een echte uien smaak en zijn kruidig. De kruidigheid wordt bepaald door de producent. Dit is afhankelijk van de kruiden die gebruikt zijn.
Hoe Amsterdamse uitjes te bewaren? Een dichte pot is houdbaar tot de datum die op de pot staat aangegeven. Eenmaal geopend is het nog beperkt houdbaar, meestal een week.
Hoe Amsterdamse uitjes te gebruiken? Amsterdamse uitjes worden in Amsterdam en omstreken nog steeds gebruikt als snack. Ze worden echter ook vaak gebruik als garnering voor een salade. Zeker door hun smaak zijn ze echt een verrijking in salades. meestal toegepast als garnering van een salade of ander gerecht.
Uien oogsten
Nu weet je alles over de 8 verschillende soorten ui, maar nu nog een stukje over de oogst en de daaraan gekoppelde smaak.
Omdat ze zo lang bewaard blijven als ze eenmaal zijn geoogst – ongetwijfeld een belangrijke reden waarom uien zo’n integraal onderdeel vormen van zoveel keukens over de hele wereld – zijn ze het hele jaar door beschikbaar (en smakelijk).
Maar uien zijn nog steeds seizoensgebonden: lente- en zomeruien, beschikbaar van maart tot augustus, zijn meestal zoeter en milder, uitstekend voor gebruik in rauwe toepassingen.
Herfst- en winter uien komen van dezelfde plant als lente/zomer soorten, maar blijven een paar weken langer in de grond: onder het oppervlak worden de uien groter, verliezen ze vocht en ontwikkelen ze een dikkere huid. Ideaal om te bewaren. Ze zijn ook scherper van smaak en zijn meestal het lekkerst als ze worden gekookt.
